હરીફો અને રાજકારણીઓનાં સ્થાપિત હિતોને લીધે જ્યારે ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા સ્ટોરી’નો ભોગ લેવાયો અને થયું રાષ્ટ્રને નુકસાન…

દ્વેષ હંમેશાં નુકસાન કરે છે. આ નુકસાન જ્યારે રાષ્ટ્રીય સ્તરે થાય ત્યારે બોલ્યા વગર રહેવાય નહીં. હાલમાં ઇન્દોરની ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઑફ મૅનેજમેન્ટ (IIM Indore)ની જર્નલમાં પ્રકાશિત સંશોધનમાં આ વાતનું એક ઉદાહરણ આપવામાં આવ્યું છે.

ઉત્તમ ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા સ્ટોરી’ને સ્થાપિત હિતોએ કેવી રીતે નુકસાન પહોંચાડ્યું એ શીર્ષક હેઠળ આ સંશોધન પ્રકાશિત થયું છે.

આપણા આ બ્લોગમાં જેનો અગાઉ ઉલ્લેખ થઈ ગયો છે એવી નૅશનલ સ્પોટ એક્સચેન્જ લિમિટેડ (NSEL)ની પૅમેન્ટ કટોકટીને કારણે હંમેશાં ચર્ચામાં રહેતા આંત્રપ્રેન્યોર જિજ્ઞેશ શાહ આ સંશોધનના કેન્દ્રમાં છે.

IIM Indoreના બિઝનેસ ડેવલપમેન્ટ મૅનેજર ગણપતિ શર્મા કહે છે કે ભારતીય બજારોમાં ઉદ્યમની ભાવનાને ઉજાગર કરવાનો પ્રયાસ કરનાર જિજ્ઞેશ શાહે રાજકારણીઓ, અમલદારો, તકવાદી મૂડીવાદીઓ અને હરીફોના ષડ્યંત્રનો ભોગ બનવું પડ્યું, એટલું જ નહીં, તેને કારણે દેશને મોટું નુકસાન થયું, કારણ કે આંત્રપ્રેન્યોર-ઇનોવેટર શાહે ભારતને પૂર્વના દેશોનું મેનહટ્ટન બનાવવાની કામના રાખી હતી અને ભારત વધુ ઉંચાઈઓ સર કરે તેની પહેલાં દીર્ઘદૃષ્ટા જિજ્ઞેશ શાહને નીચે પાડી દેવામાં આવ્યા.

પહેલાં ઓનલાઇન ટ્રેડિંગ માટે વપરાતા સોફ્ટવેરની રચના કરનાર જિજ્ઞેશ શાહ સ્થાપિત કંપની ફાઇનાન્શિયલ ટેક્નૉલૉજીસ (ઇન્ડિયા) લિમિટેડ (FTIL, જેનું નવું નામ મૂન્સ ટેક્નૉલૉજીસ છે) એ વખતે TIBCO, IBM અને TCS જેવી કંપનીઓની સાથે સ્પર્ધા કરી અને તેમાં સફળતા મેળવી. તેમની કંપનીએ રચેલું ઓડિન નામનું સોફ્ટવેર બજારમાં અગ્રણી બની ગયું.

નખશિખ ઉદ્યમી – આંત્રપ્રેન્યોર હોવાના નાતે શાહને લાગ્યું કે માત્ર એક પ્રૉડક્ટની લાઇસન્સ ફી પર નભવું કોઈ કંપનીને પાલવે નહીં. આથી તેમણે ICICI બૅન્ક, NSE અને CRISIL દ્વારા પ્રમોટ કરાયેલા કોમોડિટી એક્સચેન્જ – NCDEXની સાથે સ્પર્ધા કરનારા એક્સચેન્જ (MCX)ની સ્થાપના કરવા લાઇસન્સ મેળવવા અરજી કરી. એ લાઇસન્સ પણ મળ્યું.

શાહનો ઉદ્યમ અટક્યો નહીં અને તેમની 10 વર્ષના ગાળામાં ભારત, દુબઈ, મોરિશિયસ, સિંગાપોર, બોત્સવાનામાં વૈશ્વિક કક્ષાનાં એકંદરે 10 એક્સચેન્જો સ્થાપ્યાં. આ ઉપરાંત એક્સચેન્જ પરિતંત્રને ઉપયોગી થાય એવાં વેપાર સાહસો પણ સ્થાપ્યાં, જેમાં નૅશનલ બલ્ક હૅન્ડલિંગ કૉર્પોરેશન, એટમ ટેક્નૉલૉજીનો સમાવેશ થાય છે.

આ બધાં સાહસો રચાયાં તેની સાથે સાથે શાહની FTILએ ઊભી કરેલી સ્પર્ધાનો સામનો કરવામાં મુશ્કેલી અનુભવનારા લોકોને ચિંતા થવા લાગી. આથી, ઉક્ત સંશોધનમાં કહેવાયા મુજબ કૉર્પોરેટ્સ, મોટા બ્રોકરો અને વગદાર અમલદારોએ શક્તિશાળી રાજકારણીઓની મદદથી ષડ્યંત્ર રચીને FTILને નુકસાન પહોંચાડવાનું શરૂ કર્યું.

તો શું હતું એ ષડ્યંત્ર? પછી શું થયું તેની વાતો આગામી કડીમાં…..

(કટ્ટર સ્પર્ધાના યુગમાં નવોદિત આંત્રપ્રેન્યોરને સાચી પ્રેરણા, વાસ્તવિકતાની જાણકારી, અન્યાય સામે લડવાની હિંમત મળે એ ઉદ્દેશ્યથી આ વિષયમાં આપણે ઊંડા ઊતરી રહ્યા છીએ).

—————–